Category: Histori

Categories
Art Histori Kulture Personalitete

Aktori dhe regjizori Serafin Fanko ka realizuar rreth 125 shfaqje në teatrot e Shkodrës, Tiranës, Shkupit, Durrësit, Gjakovës, Strugës, Fierit etj.

TIRANË, 29 shtator/ATSH/ U nda nga jeta 15 vjet më parë një prej regjisorëve-autorë të paktë në Shqipëri, Serafin Fanko.

Në Akademinë e Arteve të Pragës do të kryente studimet për regji filmi dhe me t’u rikthyer në atdhe, do të konsolidonte profilin e tij duke ndjekur shkollën e posaçme “Aleksandër Moisiu”.

Fanko dha ndihmesë veçanërisht të lëvdueshme si regjisor në teatrin “Migjeni” të Shkodrës, rreth të cilës Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave ka publikuar online, disa foto.

Serafin Fanko ka realizuar rreth 125 shfaqje në teatrot e Shkodrës, Tiranës, Shkupit, Durrësit, Gjakovës, Strugës, Fierit etj.

Në tërësinë e veprave të vëna në skenë, Fanko ka dalluar për trajtimin regjisorial të dramave dhe për kulturën e gjerë skenike, që paraqiste të harmonizuara përbërësit teatrorë. Ky tipar që e shquante nga bashkëkohësit shfaqet më së miri në veprat “Fisheku në pajë”, “Këshilli i ndrikullave” dhe “Toka jonë”, që patën jehonë në publik.

Në kinematografi, nisi karrierën me rolin e Klarkut, në “Fije që priten” dhe e përfundoi me rolin e profesorit të fizikës, në “Pranvera s’erdhi vetëm”.

Në fund të viteve ’70 themeloi Teatrin Poetik pranë teatrit “Migjeni”. Fanko ka shkruar 12 drama dhe është fitues i disa çmimeve kombëtare. Në shenjë vlerësimi të veprës së tij, i janë akorduar titujt “Qytetar Nderi i Shkodrës” dhe “Artist i Popullit”./ata.gov.al/

Categories
Histori

Shaban Hadëri, monumenti i Enver Hoxhës kishte 8 ton bronx special

Shaban Hadëri , skulptor, autor i monumentit: Monumenti i Enver Hoxhës 8 ton bronx special

Shaban Hadëri gjatë një interviste që më ka dhënë në vitin 2004 për gazetën “Telegraf” ka rrëfyer: “U bë një konkurs kombëtar. Morën pjesë rreth 140 piktorë dhe skulptorë. Ishte një konkurs, ku çdo gjë kalonte në vrimë të gjilpërës. Një konkurs që zgjati kohë.

Ishte një impenjim i madh. Në fund fitova unë dhe piktori Vilson Kilica. Pra bashkuam idetë, mendimet. Ndërsa për punimet u bëmë një grup i tërë. Punë në grup. Të gjithë punonin me përkushtim. Nuk luhej dot në atë kohë me figurën e Enver Hoxhës. Pyesnim pafundësisht njeri-tjetrin për çdo gjë të vogël. Derdhja e bustit të Enver Hoxhës u bë në Tiranë, por bronxi u ble në Itali.

Pra kanë qarkulluar shumë zëra se derdhja është bërë në Itali. Jo. Aspak. Unë shkova vetë posaçërisht në Itali për të blerë bronxin, pasi duhej i cilësisë më të mirë. Shkova në disa vende dhe së fundi blemë 8 ton bronx të cilësisë më të mirë. Pikërisht në Romë shkova në disa uzina prodhimi. Pastaj derdhjen e bëmë në Tiranë. Lartësia e bustit ishte parashikuar 7 metër.

Ishte një punë kolosale. Pra lartësia pa bazamentin ishte 7 metër. Bazamenti ishte një tjetër punë e vështirë. Duhej përshtatur sipas idesë së portretit dhe vendit ku do të vendosej. Nuk numërohen skicë-idetë edhe për këtë rast”.

Categories
Art Histori Kulture Personalitete

Ka ndërruar jetë në moshën 88 vjeçare Ganimet Vendresha, balerina e parë shqiptare

Ndahet nga jeta Ganimet Vendresha, solistja e parë e trupës së baletit shqiptar. Mësohet se, Vendresha u nda nga jeta në moshën 88-vjeçare.

Vendresha ishte themeluese e shkollës së koreografisë, ku ishte dhe pedagoge, ndërkohë që kishte titullin “Artiste e merituar”.

Ganimet Vendresha në vitin 1949, mbaroi shkollën artistike “Jordan Misja” në Tiranë, në klasën e pianos dhe më pas, filloi të punonte në Ansamblin e Këngës dhe Valleve në Filarmoninë Shqiptare.

Më 1 maj të vitit 1950, bëri debutimin e saj si soliste, duke kërcyer në skenën e Filarmonisë, në një koncert të rastit.

Në nëntor të vitit 1950, ajo filloi të studionte në Moskë, ku studioi në shkollën e vallëzimit klasik në Teatrin Bolshoi.

Së bashku me ekipin Bolshoi, ajo luajti në turne në 9 Republika të ish-Bashkimit Sovjetik. Ajo mbrojti diplomën në vitin 1956, duke vallëzuar rolin e Maria Potocka-s, në baletin “Bachczysaraju”, me rolin e përgatitur nën drejtimin e Galina Ulanova-s./Konica/

Categories
Art Histori Kulture Personalitete

“Ishte dita e parë pa të”, shkruan shkrimtarja Natasha Lako në Teta Xhano (2012), libri që përmban kujtimet e aktorëve të vegjël…

“Ishte dita e parë pa të”, shkruan shkrimtarja Natasha Lako në Teta Xhano (2012), libri që përmban kujtimet e aktorëve të vegjël në filmat e regjisores të paharueshme Xhanfize Keko. Po lexoj përsëri mendimet e saj të asaj dite, 22 dhjetor 2007, ashtu siç i tregon Natasha me ndershmëri dhe thjeshtësi që të prek në zemër, dhe në të njëjtën kohë, përpiqem të vendos mendimet e mia në një rregull; sepse ky është një tekst i cili synon të festojë 90 vjetorin e lindjes së Teta Xhanos, dhe jo ndarjen e saj nga jeta.

Ky është një tekst që rrjedh nga një studim më i gjerë dhe i gjatë i cili do prezantohet në datën 23 maj në konferencën ndërkombëtare Doing Women’s Film and Television History IV e organizuar nga Universiteti Southampton, UK. Në të njëjtën kohë, dokumentari i regjisorit Mevlan Shanaj me skenar të Natasha Lakos, Koha e Pelikulës, do të shfaqet në festivalin ndërkombëtar i Nju Jorkut, International Filmmaker Festival of New York. Kësisoj, legjenda e regjisores së filmit për fëmijë ende mbetet në dialog të gjallë me komunitetin ndërkombëtar të filmit, të teoricienëve dhe akademikëve të filmit.

Kontributi i Xhanfize Kekos në historinë e zhvillimit dhe konsolidimit e zhanrit të filmit për fëmijë në kinematografinë shqiptare është i pamohueshëm dhe gjerësisht i kremtuar në vendin tonë. Pra, kur Univeristeti i Southampton hapi thirrjen për studime mbi kontributin e grave në artin e filmit, nuk kisha asnjë dyshim në mendjen time se duhet ta shfrytëzoj këtë mundësi për të prezantuar Xhanfize Kekon në një publik ndërkombëtar që ende mund të mos njihet me emrin dhe punën e saj, pavarësisht se kinematografia shqiptare ka patur dashamiras si Projekti i Kinemasë Shqiptare (ACP) krijuar nga Regina Longo, kritiku britanik Mark Cousins, profesori Bruce Williams, dhe figura të tjera të rëndësishme nga bota e filmit.

Kjo regjisore e parë e filmit artistik, dhe e vetme gjatë periudhës së diktaturës, ka krijuar një thesar të shquar në trashëgiminë tonë kombëtare të filmit, me të vërtetë frymëzues dhe origjinal, si në aspektin stilistik por edhe në aspektin e përmbajtjes. Kush mund të harrojë luajtshmërinë e asaj melodie së skenës së parë në ABC…ZH (1971), ose aspektin kuptimplotë imagjinativ së sekuencës së ëndërrës në Kryengritje në pallat (1972). Kush është lodhur së dëgjuari treguesin e historisë së qytetit tonë ‘me rrugë të bukura, me sheshe të gjera… dhe sa fëmijë që jetojnë në këto pallate, ImageMimoza Llastica midis tyre. Kush mund të harrojë aventurën premtuese e ndërtimit të Qytetit më të ri në botë (1974) apo transformimin i Benit të vogël nga një djalë i tërpshëm dhe frikacak në një fëmijë plot gjallëri, plot jetë. Dhe kush mund të fshihet nga ndjenjat të neveritjes, përbuzjes apo urrejtjes duke parë trupin e Bardhit të mbushur me plagë nga goditjet e Galipit (Tinguj Lufte, 1976).

Dhe këtu vjen momenti historik i Xhanfize Kekos, kur ajo do krijonte filmin e saj më të mirënjohur – në nivel kombëtar dhe ndërkombëtar – Tomka dhe shokët e tij (1977). Sekuenca që hap filmin besoj se është një nga momentet më të bukura, më të sinqerta dhe më elegante në historinë e kinemasë botërore, dhe Xhanfize Keko e ka shoqëruar atë me muzikën e mjeshtrit-kompozitor Aleksandër Lalo, të ekzekutuar nga një mjeshtër tjetër, Ferdinand Deda: mendoj me veten time, ky është fine art (art i përkryer), të bën të buzëqeshësh ndërsa kujton të kaluarën, të bën të përmallohesh për atë që që kolektivisht përpiqemi të kapërcejmë, të bën të ëndërrosh me sy hapur, të bën të ndihesh e gjallë.

Xhanfize Keko ka kontribuar në historinë e kinematografisë shqiptare më shumë se sa asaj zakonisht i kemi atribuar. Janë vitet 1981 & 1984 kur regjisorja së bashku me redaktoren Natasha Lako, bashkëskenaristët Shpresa Vreto dhe Nexhati Tafa, si dhe montazhieren Shpresa Papapavlo solli në ekranin e madh një zhanër të ri: Filmin e Gruas (The Woman’s Film) – Kur po xhirohej një Imagefilm (1981) & Taulanti kërkon një motër (1984). Duke vendosur gruan në qendër të tregimit të dy filmat eksplorojnë dhe problematizojnë pozitën e Gruas së Re në Shqipërinë socialiste, dhe haptazi sulmojnë të gjithë fabrikimin socialist të gruas së emancipuar duke miratuar një qasje krejt të re dhe të freskët në zhvillimin narrativ të personazheve femërore.

Në këtë vend ku prejardhja e kontekstit shoqëror ka qenë e rrënjosur në pikëpamje patriarkale, Xhanfize Keko tregon historinë e një gruaje në prag të divorcit (personazhi i Violeta Dede), dhe të një gruaje pa qasje në të Imagedrejtat riprodhuese (personazhi i Zllka Mujo),, trupi i së cilës kthehet në një makinë riprodhuese në duart e Shtetit. Keko arrin të rrisë pyetje krejtësisht të vlefshme (si në atë kohë edhe në kohën tonë) por të neglizhuar për një kohë shumë të gjatë në shoqërinë tonë: cilat janë strukturat shoqërore të cilat mund të ofrojnë premisën e emancipimit të gruas? Si ndikon ky realitet i ri mbi gruan si individ, por edhe në ata që e rrethojnë atë? Si trajtohet kjo çështje në kontekstin e vërtetë shoqëror dhe si komunikohet në publik? Përfundimisht, si një gjest antikonformizmi, regjisorja refuzon t’i japë filmave një ‘Happy End’ të qartë: iluzioni i njësisë familjare prishet kur ajo me vendosmëri ngrin kuadrin e fundit në të dy filmat para se portreti i Familjes të tregohet i plotë.

Kështu u lind zhanri i Filmit të Gruas në kinematografinë shqiptare. Ende duhet studiuar nëse kjo traditë mbijetoi pas rënies së komunizmit, në vitet e mëvonshme. Për fat të keq, tradita e filmave të fëmijëve nuk ka mbijetuar./Sbunker.net/

Categories
Histori Personalitete

Maksut Drasa, mjeku që bëri histori në kirurgjinë shqiptare

Në këtë kohë kur shpirti human i njeriut po venitet, ku mania për të fituar është bërë gati e për bind shme dhe vlerat e të qenit njeri po shpërfillen mjerisht si pa të keq, na ndodh jo rrallë që të gjejmë prehje teksa kujtojmë ngjarje apo personazhe që lidhen me to, të cilët pasqyrojnë të kundërtën e këtij realiteti të trishtë.

Një emër që meriton të kujtohet është dr. Maksut Drasa

Dr. Maksuti lindi në 10 marsin e 1920-s në Arapsun të Turqisë. I ati i tij, Avniu, jurist i dëgjuar, nga ata burra që kishin mbaruar në Stamboll me medalje e që më pas do të ishte Kryetar Gjykate në Prefekturën e Tiranës dhe të Durrësit, u martua me një vajzë armene, Iskui, ortodokse dhe lindi Maksutin. Prindërit e lanë fare të vogël dhe e rriti gjyshja e tij. Dr. Maksuti, shkollën fillore e kreu në jetimoren e Tiranës dhe më pas vazhdoi shkollën teknike “Harry Fultz” për një vit dhe pastaj me sugjerimin e prof.Turdiut (mësuesi i matematikës), i cili i tha vëllait të Maksutit (Xhemil Drasa- vëlla nga baba, i cili në atë kohë ishte shofer i princeshave) se do ishte më mirë që Maksuti, meqenëse ishte nxënës i shkëlqyer, të fillonte në vitin e 2-të në gjimnaz, për të marrë një kulturë më të gjerë, bazuar në aftësitë që kishte shfaqur, kaloi në gjimnazin e Tiranës. Ka fituar konkurset për aktor që në moshën 9-vjeçare (publikuar gazeta “ORA”, 1929); më pas fitoi në pikturë.

Nëna Mbretëreshë i aprovoi bursën për studime në Juridik, por shkoi për Mjekësi me insistimin e kushëririt të tij, Nuri Drasa, i cili ishte tregtar dhe administronte disa farmaci në Vlorë. Ai e këshilloi për mjekësi, pasi atdheu kishte shumë nevojë për mjekë. Kështu, pas përfundimit të gjimnazit me rezultate të shkëlqyera, ai nisi studimet për Mjekësi në Universitetin e Bolonjës, ku arriti të merrte notën më të lartë, 30/30, me vlerësimet më të mira nga profesorët italianë. Emri i tij është në listën e studentëve më të mirë të Universitetit të Bolonjës.

U detyrua të ndërpresë shkollën për shkak të ngjarjeve të luftës. Ai erdhi në Shqipëri, në vitin 1942, me një shaptilograf me vete, të blerë me kursimet e shitjen e disa rrobave, të cilin ia kishte kërkuar Qemal Stafa (shok i tij i gjimnazit). Ngeli në atdhe sepse nisën bombardimet në Adriatik. Në Itali i mbeti madje edhe valixhja me rroba e me libra. Mirëpo, çdo e keqe e ka një të mirë. Ai ndërpreu studimet, por nisi një tjetër shkollë të madhe, atë përkrah kirurgut të madh, Frederik Shirokës, i cili ka thënë: “Maksut Drasa është i vetmi kirurg që mund të më zëvendësojë mua”. Duke punuar në Spitalin Civil të Tiranës, përkrah tij, Maksuti hodhi themelet e së ardhmes së tij prej kirurgu deri kur fitoi bursën për të përfunduar studimet. Kështu, në vitet 1948-1950, shkoi në Bullgari dhe doli me rezultate të shkëlqyera. Siç ka thënë Dr. Sami Zavalani: “Maksut Drasa, brenda 1,5 viteve, likuidoi në gjuhën frënge, të gjitha lëndët e prapambetura nga ndërprerja e studimeve në Bolonjë dhe ato të kurseve të fundit, me notën më të lartë, aq sa mrekulloi të gjithë profesorët bullgare të Mjekësisë”. Në Sofje, gjatë studimeve, mbrojti titullin Doktor i Shkencave Mjekësore me rezultate të shkëlqyera (një studim serioz mbi ndërtimin e qelizës)

Nga Bullgaria u kthye si një mjek i formuar. Profesorët e fakultetit e mbanin pranë si një nga studentët më të mirë. Shokët më të ngushtë, me të cilët mbaroi studimet në Bullgari, kanë qenë dr. Baftiar Xhindi dhe dr. Dhimitër Shyti. Me kthimin në atdhe emërohet shef i Kirurgjisë dhe Obstetri- Gjinekologjisë në Spitalin e Beratit. Kjo ndodhi se në Berat ishte kirurgu italian, De Markis (nipi i prof. Lozit), i cili u lejua nga qeveria shqiptare për t’u kthyer në Itali. Kirurgu italian ishte trupmadh, me mustaqe dhe ky ishte sebepi që dr. Maksut Drasa la mustaqe që të dukej më burrë se ishte shumë i ri (30 vjeç). Nga sukseset e mëdha që pati në fushën e kirurgjisë, Spitali i Beratit u aprovua si shkollë për specializantët e rinj në kirurgji dhe këtu përmendim nxënësin e tij të talentuar, prof. Dr. Panajot Boga, i cili pati fatin të jetë nxënësi i tij i parë dhe ky nuk lodhet së treguari mrekullitë e Dr. Maksutit, të cilat i ka jetuar gjatë kohës së qëndrimit të tij në Berat. Prof. Boga përmend shpesh një nga porositë që dr. Maksuti ia thoshte gjithmonë: “Materialin që ke lexuar qoftë 1000 herë, do bësh mirë ta lexosh edhe një herë para operacionit se mund të gjesh ndonjë presje që të ka kaluar pa e parë”. Dr. Maksuti e beri Beratin një qytet me emër në fushën e kirurgjisë, ku vinin pacientë nga e gjithë Shqipëria që nuk ka ndodhur e nuk po ndodh ne asnjë qytet tjetër. Për emrin e madh që krijoi në fushën e kirurgjisë, në vitin 1970 u emërua Kryekirurg në Spitalin Ushtarak të Tiranës (1970-1982), ku talenti i tij si kirurg i shkëlqyer shpërtheu më tepër se kurrë.

Ardhja e tij në këtë spital u konsiderua si një eveniment i rëndësishëm për personelin mjekësor të këtij spitali. Emërimin në këtë detyrë të rëndësishme e propozoi Beqir Balluku (ish-ministër i Brendshëm).

Profesionalizmi i Dr. Maksut Drasës

Në vitin 1953 aplikoi për herë të parë në Shqipëri: Exsanguino transfuzionin (ndërrimi i gjakut) te një fëmijë të sapolindur (vajzë), me rezus pozitiv, ndërsa nëna me rezus negative, me problem imunitare dhe kësaj vajze ia vuri vetë emrin: Rezarta. Për herë të parë guxoi të operojë një të sëmurë me perikardit adeziv, duke i hequr cipën që mbështjell zemrën. Ne operacion asistoi për të kontrolluar zemrën, kardiologu i njohur, prof. Pandeli Cina. Për këtë ndërhyrje të rëndësishme u xhirua një dokumentar (nga e nderuara Xhanfise Keko), i cili u shfaq në të gjitha kinematë e vendit për disa muaj me radhë. Vazhdoi me operacionin e heqjes së prostatës (teknika MILLN), pa hapur barkun, por nëpërmjet perineumit (zona midis scrotumit dhe anusit); bëri implantimin e ovareve; Modifikimin e operacionit për heqjen e Hydroceles (testikuli me ujë); Realizoi ndërhyrje kirurgjikale në të sëmurët me Endoarterit Obliterant të arterieve iliake, ilio femorale (ngushtim i arterieve në gjymtyrët e poshtme); Vuri në praktikë për herë të parë vagotominë selektive dhe trukale te të sëmurët që operoheshin nga ulcera duodenale. I pari që aplikoi në Shqipëri anestezinë peridurale (pacienti qëndron me koshiencë gjatë operacionit). Vetëm në Berat operoi mbi 7000 pacientë me këtë anestezi PERIDURALE. Në këtë mënyrë hoqi përdorimin e Eterit (narkozë generale), jo vetëm te femrat që lindin me operacion, por edhe në të gjitha llojet e ndërhyrjeve që bëheshin nga mesi e poshtë, gjinekologji, urologji për adenome prostate, të gjitha llojet e frakturave në gjymtyrët e poshtëm.

Kur erdhi në Tiranë, në Spitalin Ushtarak, e përhapi në të gjithë Shqipërinë duke përgatitur fillimisht anestezistët e Spitalit Ushtarak me këtë teknikë dhe pastaj u hapën kurse për të gjithë anestezistët e Shqipërisë. Për herë të parë, në Shqipëri, realizoi operacionin Verthaim (Hysterektomia Radicalis cum lymphadectomia regionale), në një grua me kancer të qafës së mitrës. Ky operacion ka filluar të bëhet në Tiranë në Spitalin Obstetri- Gjinekologjik, pas vitit 2000. Për herë të parë futi në gjinekologji, operacionin me incision supracervikal kur ende në Maternitetin e Tiranës bëheshin operacione korporale (pritej mitra së gjati) kurse dr. Maksuti e hapte transversalisht pak, në qafën e mitrës (Sexio Cezarea inferior) për të minimizuar hemorragjinë. Ka bërë për herë të parë Serklazhin (lidhja e qafës së mitrës) që gratë të mos bënin abort spontan. I pari që mori përsipër operacionin në zorrën e trashë me problem të ndërlikuara. Për herë të parë aplikoi vaginë artificiale, duke i mundësuar çiftit të kryenin normalisht aktin seksual. Këtë vaginë e bëri në fillim me pjesë të zorrës së trashë dhe më pas me pjesë të zorrës së hollë. Mjeshtër në operimin e fistulave anale si dhe hemorroideve. Në 1971, së bashku me një grup kirurgësh ushtarak, u dërgua në Kinë për specializim për kirurgjinë e ezofagut dhe vazave të gjakut. Atje përvetësoi metodat e reja në fushën e kirurgjisë që po aplikoheshin me sukses në spitalet e mëdha të Pekinit dhe Shangait. Në fillim e trajtuan si të gjithë koleget, por kur e panë se ishte një talent në kirurgji që bënte operacione dhe i befasoi profesorët kinezë i dhanë trajtim të veçantë. Profesorët kinezë arritën të thonë: “Dr.Maksuti qenka talent, që ka ardhur të na mësojë ne e jo ne atë”.

Dr. Maksut Drasa pa dyshim që ka zënë një vend nderi në panteonin e kirurgjisë shqiptare dhe botërore si dhe është futur në Enciklopedinë Amerikane si një nga Gjenitë e shekullit 20-të.

Dr.Maksuti, më se gjysmë shekulli, shkriu gjithçka për gjënë më të shtrenjtë që ka krijuar Zoti: Jetën Njerëzore. Gjatë gjithë jetës së tij, dr.Maksuti ka kryer rreth 250.000 ndërhyrje. Një vit para se të ndahej nga jeta në vitin 2005, Këshilli Bashkiak i Beratit i akordoi mjekut të shquar titullin e lartë “Qytetar Nderi” me motivacionin: “Për profesionalizëm të lartë, përkushtim human, hulumtime e punime të vlerësuara dhe kontribute të shquara organizative, mjek kirurg me emër, duar të arta në shërbim të komunitetit e më gjere”. Banorët e Beratit e pritën me gëzim këtë vlerësim, pasi ky mjek i nderuar u shërbeu me aq përkushtim e dashuri për më se 20 vjet gjyshërve, prindërve, vëllezërve dhe motrave të tyre. Do ishte nder për ta që dhe spitali i qytetit të mbante emrin e mjekut të nderuar “Maksut Drasa”. Po kështu, mjekët e Spitalit Ushtarak në Tiranë, të vjetër dhe të rinj, besoj se do të nderoheshin në qoftë se instancat përkatëse do t’i vinin emrin e tij: Bllokut Operator (Urgjencës) të Qendrës Kombëtare të Traumës “MAKSUT DRASA”, të cilën ai vetë e projektoi dhe krijoi dhe e vuri në funksion të plotë, me sukses. Të huajt që kanë ardhur dhe vizituar këtë qendër në vitet e fundit janë habitur se si një shqiptar të kishte vizion kaq largpamës në vitet 70 –të, për projektimin e një blloku operator të tillë kaq mirëfunksional, që siç u shpreh i ardhuri nga Austria: “Në Vjenë, akoma nuk ka një bllok të tillë operator”. Doktor Maksut Drasa i meriton këto nderime sepse ai arriti të gjitha dimensionet që mbarte fjala e bukur- MJEK.

Ai mund të quhet me të drejtë “Kirurgu me duar të arta”, Pavli Shkarpa, kryetari i Shoqatës për Mbrojtjen e Monumenteve të Kulturës, thekson: “Dr. Maksut Drasa duhet të konsiderohet monument për trashëgiminë kulturore të qytetit të Beratit dhe me këtë status duhet që emri i tij të mbrohet nga shteti”. Do të ishte nder për spitalin e Beratit të mbante emrin e prof. dr. Maksut Drasa. Dr. Maksuti ishte në pararojën e mjekësisë shqiptare që mori përsipër operacionet në zorrën e trashë me probleme të ndërlikuara që vinin deri nga Tirana, teknik operacioni që nuk përdorej te ne, (por e njohur jashtë): “Dr. Maksuti ishte pionier i aplikimit të saj në Shqipëri. Gjithashtu, ai e hiqte prostatën pa hapur zgavrën e barkut. “Te dr. Maksuti vinte gjithë Shqipëria, njerëz nga të gjitha shtresat”, kujton nxënësi i tij, Panajot Boga. Ai botoi artikuj shkencorë në shtypin mjekësor të kohës, mbante referate me nivel të lartë shkencor në takime e simpoziume, ndërsa në vitin 1984 botoi librin “Teknika të Operacioneve Kirurgjikale”. Ai lexonte literaturë amerikane dhe perëndimore europiane. Gjithashtu, ai gjeti në Berat një terren ku kishte punuar një kirurg italian, por dr. Maksuti e çoi më përpara kirurgjinë.

“Ai botonte artikuj në revistat ndërkombëtare dhe gjithashtu ka shkruar libër për problemin e anestezisë peridurale dhe këto ishin edhe për mjekët shqiptarë apo të huaj. Në një vend të vogël si i yni, me mundësi të kufizuara, mjafton të përdorësh në praktikë të rejat e mjekësisë botërore dhe kjo është një gjë e madhe”, thotë prof. Boga. Kontakti im me profesor Maksutin nuk mbaroi në ato dy vjet, kur unë qëndrova në Berat. Tashmë ne ishim miq, ai më konsideronte si shok, por unë e kisha gjithnjë mësues. Unë jam vetëm njëri prej shumë kirurgëve të tjerë që kanë mësuar prej doktor Maksutit”, përfundon rrëfimin kirurgu i kockave, prof. Boga. Pas daljes në pension viti 1982, dr. Maksuti vazhdoi të punojë rregullisht në Spitalin Ushtarak meqenëse ishte shumë i nevojshëm, duke bërë konsultat kryesore dhe operacionet kirurgjikale të vështira. Kjo vazhdoi deri në vitin 1992 ku për shkak të moshës nuk mundi të shkonte rregullisht në Spitalin Ushtarak (Instituti Kombëtar i Traumës). Në shkurt 2018, Kryesia e Komitetit Kombëtar të Veteranëve të Luftës Nacionalçlirimtare i ka bërë kërkesë Ministrisë së Mbrojtjes që Institutit Kombëtar të Traumës, ish-Spitalit Ushtarak, t’i vihet emri “MAKSUT DRASA”/Panorama/

Categories
Art Histori Kulture Personalitete

Serafini kishte fisnikërinë, urtësinë, dhe hijeshinë e një princi të qëmotshëm – Nga Anisa Markarian

Nga Anisa Markarian….

Serafini kishte fisnikërinë, urtësinë, dhe hijeshinë e një princi të qëmotshëm.
E, në vend të diademës, një kurorë misteri…

Kur më njoftuan që kishte pranuar të interpretonte rolin e profesorit në filmin «Pranvera s’erdhi vetëm», natyrshëm më kaploi dëshira t’i puthja dorën në shenjë falenderimi.

Angazhimet teatrore e patën penguar të vinte në Kinostudio për fazën pregatitore. E takova «për së vërteti», (në ëndërr, tashmë, e hasja pothuaj çdo natë), vetëm pak minuta përpara se të xhironim skenën tonë të parë. Nuk i putha dorën, siç kisha menduar… Iu hodha në qafë !

Më ftoi t’i ulesha pranë tek po e grimonin ; nxorri nga xhepi tri faqe të skenarit, (të nënvizuara, të plotësuara, të komentuara rresht pas rreshti), e m’i dha t’i lexoja.

– Si po mendon, oj burrneshë ?
– Jam dakort, profesor. – iu përgjigja, sy më sy.

Ishim gjetur përpara se të njiheshim ; ishim sinkronizuar në të njëjtat gjatësi valësh ; kishim komunikuar në gjuhën që flasin (ose më saktë, nuk flasin, sepse u është e tepërt) ata që mirëkuptohen artistikisht kur përbashkojnë shkëndijëzat e frymëzimit, kuturisjet e penës, azdisjet e fantazisë, përpëlitjet dhe mëdyshjet, improvizimet përpara kameras, thjeshtësinë e interpretimit…

Thjeshtësia gjer në madhështi !

Fliste pak e rrëfehej edhe më rrallë. Për t’ua lënë vendin gjesteve, veprimeve, mimikës. Dy trokitje të lehta mbi sup, për të më kujtuar që nuk duhej t’i mëshoja gërmës «sh», (sepse gërvishja ajrin, sikur po fishkëlleja) ; një vezullim i syve, si një kërcitje çak-u, për të më dhënë sinjalin e fillimit të dialogut ; një puthje në ballë pas dublit të fundit, për të më hequr lodhjen e ditës ; zhubrosja mospërfillëse e vetullave zeshkane, sa herë që e këshilloja të paksonte duhanin ; dora që kridhej në flokët e dendur e rrëzonte përdhe grimca xixëlluese… (Po shkërmoqej diadema e mistershme ?!)

Serafini sekret, me bërthamën të padepërtueshme. Zanafillën e talentit në një burim të pazbuluar ; lëndinat e frymëzimit ende të parrahura ; hovet krijues të pazbërthyer. Gjer ditën fatbardhë kur do të shkelja në Shkodër për premierën e filmit. Në Shkodrën e tij. Aty ku më mirëpritën Fadili (Kraja), Barleti, Mjeda, Fishta, Koliqi, Prennushi, Migjeni, Gurakuqi… Në Shkodrën e kulturës gjithëkohore, që më besoi kodin e fshehtë për të deshifruar ARTISTIN.

Po përse, përse nuk e kisha njohur më parë ?! (Sa herë ia kam bërë këtë pyetje vetes pas përfundimit të filmit.) Sepse do ta kisha ndërtuar ndryshe rolin e profesorit po t’a kisha parandjerë që do ta interpretonte ai. Do t’i kisha vënë në gojë fjalë më poetike, në përputhje me lirizmin e shpirtit ; do t’i kisha shtruar livadhe pauzash për t’i nxënë qetësinë e mendimit ; do të kisha sajuar një përmasë të katërt për t’i karakterizuar eklektizmin.

Serafini ëndërrimtar, me sytë miklues drejt pafundësisë së qiellit, duke gjurmuar shtegun që do t’i lejonte udhëtimin e amshuar. Aq sa nuk ngurroi më asnjë çast, kur e pikasi. (Ç’ishte gjithë ky ngut, Profesor ?!)

Shpalosi krahët ngjyrë argjendi e mori fluturimin, dy vjet, ditë më ditë, përpara sime mëje. Ja përse, më çdo 29 shtator, ndez dy qirinj mbi varrin e saj.

Edhe sot…

Categories
Art Histori Kulture Personalitete

Më 29 Shtator 2007, u nda nga jeta artisti i paharruar Serafin Fanko, e kujtojmë me nderim e respekt

Më 29 Shtator 2007, u nda nga jeta artisti i paharruar Serafin Fanko, e kujtojmë me nderim e respekt

Serafin Fanko (24 maj 1937 – 29 shtator 2007), mbetet një nga aktorët e spikatur shqiptarë. Simpatik, elegant, i qeshur, i thjeshtë, ambicioz racional, me një vështrim zhbirues, krenar, kështu ka mbetur në mendjet dhe zemrat e artdashësve shqiptarë dhe mes miqve të shumtë, Serafin Fanko. Me rolet, regjitë specifike, dramat shqipe, ai mbetet një ndër aktorët më të spikatur të historisë së aktrimit shqiptar që koha nuk do t’ja zëvendësojë atë çka ka gdhendur në mozaikun e artë të filmit dhe dramës shqiptare.

Zëri i tij i veçantë kishte një nuance kumbuese të metaltë, që të tërhiqte vëmendjen kudo që e dëgjoje. Ndoshta ishte ky zë që përgjasonte me atë të Aleksandër Moisiut, që e bënte figurën e Serafin Fankos tepër interesant. Por jo vetëm zëri, por edhe emri, të ngeleshin në kujtesë kur largoheshe nga ai. Një emër i rrallë, i veçantë që të ngjason me emër perandorësh apo njerëzish aristokratë.

Dhe në të vërtetë Serafini, ashtu ishte, aristokrat në skenë dhe në jetë. Filmi i tij i parë është “Fije që priten”. Më pas shkëlqeu në vitin 1977, me filmin “Gunat mbi tela” ku luante një nga rolet e oborrtarëve të mbretërisë së Savojës. Loja e tij aktoreske ka qenë një shembull i veçantë për studentët e dramaturgjisë, ndërkohë që Fanko përbënte një model të veçantë edhe në gjetjet e tij regjisoriale. Vitet e fundit spikati si regjisor dramash. Fanko solli risi dhe pse hasi në murin e fortë të kundërshtisë nga shumë miq të tij.

Fëmijëria dhe shkollimi – Serafin Fanko lindi në Shkodër në 24 maj 1937. Lindi në muajin e luleve, në kulmin e stinës së pranverës dhe ky muaj i fali çdo gjë me zemërgjerësi atë çka i duhej një artisti, pamjen, zërin, fisnikërinë, intuitën, qetësinë, shpërthimin. Shkodra e artit i hapi dyert e saj për të zhbiruar në histori, për të nxjerrë në pah, ato vlera, që koha i kishte mbuluar me tisin e harresës. Lindi në kohën kur filmi ishte në hapat e parë të shfaqjes në Shqipëri, dhe ku drama ende nuk po gjente kohën dhe vendin për të shpalosur vlerat e krijuesve dhe të artistëve shqiptarë.

Filmi i tij i parë “Fije që priten”, me regjisor Muharem Fejzon, në rolin e Klarkut – Ishte koha e mbylljes së madhe, koha e mugëtirës dhe ndrydhjes artistike, por sërish aktorët tanë gjenin mundësi dhe hapësira ndërmjetëse për të përcjellë në ekran forcën e tyre të madhe aktoriale. Në filmin “Fije që priten” edhe pse me një rol karakteri, Fanko përcolli tek shikuesi fuqinë e tij të madhe interpretuese.

Një “agjent” i huaj, Sami Ameni, zbret në aeroportin e Rinasit dhe menjëherë nis kërkimet për të aktivizuar një agjent tjetër, Markon, me të cilin ka bashkëpunuar pranë gjermanëve gjatë luf tës. Plani i tyre është hedhja në erë e një uzinë të madhe. Për këtë u duhet të marrin të dhëna nga Besa, e cila ka humbur disa dokumente dhe ndjehet e kërcënuar. Por plani i tyre dështon. Serafin Fanko: … “zoti Klark përcjell një figurë reale, plot finesë dhe qetësi. Njeh sadopak sistemin në Shqipëri, e befason ambienti, por ruan rregullat e vizitës për të cilën kishte ardhur. Një pamje fisnike, veshje e bukur elegante, një bashkëbisedim Brenda rregullave të një njeriu të ditur. Klark ishte jashtë realitetit shqiptar, larg asaj që zhvillohej në Shqipëri, në të ashtuquajturën luftë klasash brenda vendit, dhe lufta e jashtme, për të përmbysur sistemin komunist.

Por si shprehej Serafin Fanko në një intervistë për filmin? “Kinematografia është një ëndërr për të gjithë aktorët. Por të them të drejtën, duke mos pasur asnjë gram modesti, kurrë nuk më ka pëlqyer vetja në film. Unë nuk kam parë asnjë film timin në ekran, madje edhe kur është dhënë premiera, “Unë kam frikë me ardhë në televizion” dhe gjithmonë u thoja të tjerëve të dilnin nga dhoma, sepse doja ta shihja interpretimin tim vetëm.

Kjo, pasi më vinte zor, pavarësisht se kjo punë më ka dhënë emër dhe ka bërë që të kem dashurinë e respektin e shumë njerëzve, të cilët përherë më janë afruar duke më thirrur me emrat e personazheve që luaja… Mund të shtoj se me punën e regjisorit dhe komunikimin që kemi ne, nuk mund të bëhesh kurrë i njohur. Duhet të jesh regjisor i Teatrit Kombëtar në Tiranë, sepse publikimi është më i madh”.

– Kur luante tek “Emblema e Dikurshme” – “Emblema e dikurshme” është një film i prodhuar në Shqipëri në vitin 1976 nga Ylli Pepo. Gjeologët shqiptarë zbulojnë një fontanë nafte pikërisht në një zonë ku vite më parë gjeologët rusë kishin dështuar. Zbulimi arrihet nga inxhinier Bardhyli i ndihmuar nga mësuesja, të cilët hetojnë në të kaluarën e fshatit dhe deshifrojnë emblemën e një pllakati të lashtë mural në kishën e fshatit.

Aktorët kryesorë ishin Serafin Fanko, Raimonda Bulku, Pushkin Lubonja, Robert Ndrenika, Tinka Kurti. Regjisori i filmit dhe drejtori, i propozuan rolin e të “fejuarit”, ku ai do të luante me Rajmonda Bulkun. Ajo ishte një vajzë bukuroshe 19-vjeçe në kulmin e rinisë, ndërsa Serafini plot 40-vjeç. U befasua nga kërkesa e Pepos. E shihte diçka të paarrirë pragun e moshës dhe diferencën. Donte të ishte realist, korrekt me veten. Dëshira është tjetër gjë, realiteti tjetër. Diferenca ndoshta bëhej e pabesueshme tek spektatori.

Një kërkesë, dy këmbëngulje të ndryshme. Pepo për rolin e të fejuarit, Fanko qe e kundërshtonte. Ja si shprehet ai tek “Aktorët Shqiptarë” për këtë dialog me regjisorin Ylli Pepo: -“Jo, nuk shkoj unë me atë, sepse nuk dua të djeg veten. Roli është i bukur, materiali është i Kadaresë, por nuk mund ta pranoj”. Pasi morën këtë përgjigje ata ikën. Më vonë erdhën regjisori dhe drejtori, e me thanë se do të bëja një kinoprovë për rolin e hetuesit dhe vendosa të shkoj. Mbas provës së hetuesit erdhën sërish, por kësaj herë për të më thënë se kisha fituar rolin e parë, pra për të fejuarin. Gjatë të gjithë kohës e kisha mendjen se si do të paraqitesha para Rajmondës, sidomos në atë kohë”.

Zbërthimi i “Poemës së Mjerimit” të Migjenit – Kishte shumë ambicie dhe fantazi. Kohën e pushimit vetëm meditonte për të sjellë diçka të re, diçka ndryshe si regjisor. Tashmë e kishte vendosur përfundimisht, rruga e tij do vazhdonte si regjisor. Po kush ishte e veçanta, risia, ajo që do sillte një këndvështrim ndryshe të një vepre? Vendosi të eksperimentonte, ose më mirë të guxonte.

Guxim i bazuar mbi dijen, përvojën, intuitën, kërkesat ndaj vetes. Kjo shfaqje që eksperimentoi nuk ishte teatri i recitimit, por ishte teatri ku merret një autor dhe zbërthehet ky autor. Një nismë e re. Një vizion i ri pa eksperiencë në Shqipëri. Ka qenë dëshira e tij e brendshme që autori të zbërthehet me vlerat e tij në një teatër poezie. Përse mori Migjenin? Ja si shprehet ai në një intervistë për “Aktorët Shqiptarë”:

“Unë mora “Migjenin”dhe “Poemën e Mjerimit” duke e zbërthyer të gjithë materialin, ku secili prej aktorëve luante nga 10 role dhe ishte edhe spektator, por edhe protagonist i një roli të caktuar. Në atë kohë u bë shumë zhurmë duke thënë çfarë është ky teatër. U quajt pa mjete, pa rekuizitë e pak si modernist. U diskutua jashtë mase dhe pati kundërshtarë të shumtë, por kishte edhe mbrojtës, siç ka qenë aktorja Tinka Kurti. Ajo tha se i vinte keq që nuk kishte pasur pjesë.

Kurse Jonuz Dini në atë kohë aktor i “Migjenit”, ka qenë kundërshtar i kundërshtarëve të shfaqjes. Megjithatë për këtë shfaqje folën mirë dhe pati jehonë edhe në personalitete të teatrit të Ballkanit, sidomos në Bullgari dhe Rumani, të cilët më kanë ardhur edhe në shtëpi. Ata thanë se duhet të ketë ecuri ky lloj teatri. Mbasi u lejua ky lloj teatri, unë vura në skenë “Hetimin” e Peter Vajsit dhe u zgjeruan shfaqjet, por megjithatë mbeti me kaq. Tani e shoh se ka frymë prapë, sidomos me Merita Smajën këtu në Shkodër. Unë jam mirënjohës, jo pse po ndjekin rrugën time, por se më kënaqin shijet e mija”.

Categories
Art Histori Kulture Personalitete

Përse nuk ka asnjë dokumentar kushtuar këtij njeriu? Film apo një libër, një biografi?

Të kujtosh artistë kalibri si Agim Qirjaqi i bën mirë dhe keq vetes. Mirë në atë se si ia doli Gimi në skenë, në film dhe në jetë dhe keq se si e mposhti dhe e hëngri gradualisht sëmundja.

Një aktor intelektual, me një logjikë interpretimi absolute, përgjegjësi krijuese dhe amplifikime emocionale në të gjithë rolet kinematografike për të cilat dhe sot nuk na humb kurioziteti, si dhe ato në teatër nga ku patosi dhe forca e fjalës e bënte të rrallë çdo karakter, me stilin dhe individualitetin e vet.

Teatri është një art sa magjik e primitiv, po aq dijeformues dhe filozofik që arrin të japë kuptime dhe qasje të thella mbi jetën. Gimi këtë e gërshetoi gjithë kohën sa qe gjallë: fuqinë sugjestive të iluzionit me mendimet e qarta dhe universalitetin e ideve që udhëheqin njeriun në jetë.

Me një temperament fjalëpakë dhe sanguin në skenë, ai mbetet një nga talentet më të spikatura që arsyeja jonë gjen qartësi sa herë e kujton.

Lindur në Kolonjë në vitin 1950, Agim Qirjaqi do të mbaronte Akademinë e Arteve, duke nisur kështu rrugëtimin e artit skenik. Karriera tij e ngjit në skenën e Teatrit Kombëtar në vitin 1973, ku interpretoi në ‘’Familja e Peshkatarit’’ dhe ‘’Orët e Kremlinit’’. E më pas fama e thërret në film! Do të ishin ‘’Rrugë të bardha’’ të Viktor Gjikës dhe ‘’Lulëkuqe mbi mure’’ të një tjetër gjeniu, Dhimitër Anagnosti, prej nga ku fiton dhe çmimin e parë në Festivalin e II të Filmit, më 1977.

Shumëkush prej nesh nuk ka si të harrojë drejtorin e rreptë fashist të ‘’Strehës Vorfnore’’ i cili na ngrys ende vetullat prej inatit dhe sot, kjo falë Gimit dhe profesionalizmit të tij. E të mendosh që ishte thjesht në moshën 25 vjeçare ndërsa na shpërfaqet nën petkun e këtij personazhi dramatik 40 vjeçar, aktual dhe sot. Apo në filma si ‘’Dimiri i fundit’’, ‘’Radiostacioni’’, ‘’Apasionata’’, ‘’Tela për violinë’’ dhe ‘’Stola në Park’’.

Prej ku të gjithë e mbajmë mend Aleksin, shkrimtarin e shkëputur nga bota reale, për të jetuar dorëshkrimeve dhe ndoshta atij pasioni për teatrin në dukje të ekzagjeruar, por në thelb sinkron. Me një intensitet jetësor dhe përjetim të së njëjtës dashuri si ajo e Gimit. Sepse teatri ishte gjithçka donte.

Gimi mbajti postin e drejtorit të Teatrit Kombëtar në vitet 2002-2003 dhe ajo që bën përshtypje menjëherë ishte dorëheqja. Pse kaq pak? Çfarë e mundoi Gimin? E gjithë jeta e tij u përplas mureve të këtij Arti, që në Shqipëri të jep vetëm për të ngrënë një pjatë gjellë. Që, si duket, atë e ngopte. Nuk preferoi kurrë një pjatë të dytë, të tretë apo luksin e një ëmbëlsire.

Përse nuk ka asnjë dokumentar kushtuar këtij njeriu? Film apo një libër, një biografi? Mënyra si ai mbylli përjetë sytë, të dhemb dhe sot aq shumë!

‘’Kronikë provinciale’’ do të ishte dalja e tij e fundit publike, në premierën e filmit të Artan Minarollit, një tjetër regjisor që u shua para kohe nga jeta. I bërë një grusht! Duke lënë tek gjithë të pranishmit, shijen e athët të trishtimit. Gimi vuante nga sëmundja ‘’Alzaimer’’, e ishin miqtë e tij që e shtruan në Spitalin nr.5, në pavionin e neurologjisë. Mes analizave të shumta, nuk mjaftoi kujtesa e humbur e cila endej tashmë qiellit, por një koleksion i tërë sëmundjesh; tumor në kocka dhe veshka të rënduara nga azotemia.

Kështu jetoi afro dy vjet. Vetëm! Ditët e fundit i ngrysi në azil.

Sëmundja e ktheu në titanin mitologjik Prometeu, duke e shndërruar vuajtjen në një apoteoz për lirinë dhe sakrificën sublime.

Agim Qirjaqi u shua mëngjesin e 28 marsit 2010, në moshën 59 vjeçare, duke lënë pas një dhimbje që vrau jo vetëm kolegët, por një komb. Ishin të shumtë artistët që folën për të.

Mihail Luarasi, u shpreh: ‘’Humbja e tij ishte një humbje e madhe për teatrin. Një aktor dhe regjisor i shkëlqyer. Një njeri shumë i mirë, sepse në periudhën që ishte drejtor i Teatrit pati guximin dhe ndershmërinë qytetare për të dhënë dorëheqjen nga mospërputhja e mendimeve të drejtuesve sipër tij.’’

Dhimitër Anagnosti : ‘’Një aktor i madh , poliedrik. I shkëlqyer si në role pozitive, ashtu dhe në ato negative. Një njeri i madh në sensibilitetin dhe urtësinë e tij.”

‘’Kur mora vesh humbjen e tij – kujton Ermira Gjata – kam hyrë në studio dhe u thashë studentëve, të mbajmë një minutë heshtje për këtë aktor të madh, i cili meriton të lëvdohet si një ndër aktorët më të mirë të shkollës tonë. Kishte mënyrën e vet, shkollën e tij të interpretimit, nga e cila unë për vete kam mësuar shumë, e besoj do të mësojnë dhe brezat që do të vijnë. Ai, pa zhurmë dhe bujë, bënte punët. Detyrën në nivelin më të lartë profesional.’’

Ndërsa Gëzim Kame, flet : ‘’Më bënte shumë përshtypje që një aktor gjigant kishte këto elemente të mungesës së kujtesës. Fillimisht nuk fliste për sëmundjen. E shikoja që kishte një stërmundim të madh për të duruar simptomat e para të sëmundjes. Sikletosej më tepër me veten, pavarësisht se ne nuk kuptuam gjë në fillim këtë mungesë të vëmendjes’’.

Kanë kaluar shtatë vjet që Agim Qirjaqi nuk është më midis nesh dhe karrigia e tij vazhdon të mbetet bosh. Roli në skenë, gjithashtu.

Dhe në debatet shumëpërfolura për censurimin e filmave këto kohë, më vjen në mend vetëm një pyetje: Si mund të mos shihen rolet e Gimit?

Mall për to!/Konica.al/Ilnisa Agolli/

Categories
Histori

Operatori Bujar Kore: Askush nuk e besonte se sistemi do të binte

Operatori Bujar Kore: Askush nuk e besonte se sistemi do të binte

-Si e kujton ditën e rrëzimit të përmendores?

Data 20 shkurt 1991 më sjell në kujtesë ditën kur në Tiranë, mijëra qytetarë të revoltuar dhe të indinjuar nga sistemi diktatorial, përmbysën monumentin e Enver Hoxhës. Atë ditë që në mëngjes na thirri në drejtori Virgjil Kule dha na tha se ne, katër operatorë, Engjëll Strazimiri, Besnik Shima Gaspër Shllaku dhe unë, do të vendoseshim në katër pika të ndryshme të sheshit, të cilat ishin të përcaktuara, ku do të regjistronim atë që do të ndodhte, sepse atë ditë mendohej se do të rrëzohej monumenti i Enver Hoxhës. Si duket drejtoria kishte informata të sakta. Ata dinin afërsisht dhe orën. Me sa duket një gjë e tillë ishte e parapërgatitur.

Shefat tanë mund të dinin më shumë, por ne na u tha kaq. Aspak. Atëherë ishte rregull: merrje detyrën dhe shkoje. Nuk bëheshin komente të tepërta. Pasi morëm detyrën dhe urdhrat ne u nisëm dhe zbatuam me përpikëri atë çka na u tha. Mua më kishin caktuar poshtë monumentit të Skënderbeut. Aty do të rrinim për orë të tëra dhe të transmetonim zhvillimet, që do bëheshin në sheshin “Skënderbej”.

Pasi kishim zënë vendet na erdhën përforcime pasi grupit tonë iu shtua dhe një tjetër operator Fatmir Çepani, i cili ishte në katin e tretë të Pallatit të Kulturës ku kishte shkuar së bashku me gazetaren Amalia Dhamo për të regjistruar një intervistë. Pallati i Kulturës ishte pika më nevralgjike. Aty sheshi dukej si në pëllëmbë të dorës. Pra nëse ka regjistrime të sakta dhe sot për rrëzimin e monumentit ka nga ajo pikë.

-Po ju tek monumenti “Skënderbeu” çfarë detyre kishit?

Ne filmonim apo xhironim të gjitha lëvizjet e masës së njerëzve, por nuk filmonim dot rrëzimin e monumentit, pasi nuk kishim pozicion të favorshëm. Mbaj mend se ne filmuam lëkundjet e monumentit, por në vendin ku isha më fluturonin gurë nga të gjitha anët, plus dhe të shtënat me armë nga ana e policisë dhe nuk arrija ta stabilizoja dot kamerën.

Përveç këtyre edhe presioni i njerëzve që më shtynin ngado nuk më lejonin të kryeja detyrën. Kishte shumë njerëz. Turma ishte e papërmbajtshme dhe nuk pyeste për ne se ishim në detyrë. Shumë na shikonin dhe me dyshim. Ashtu ishte situata. Tepër e ndezur, e tensionuar. Pasi u rrëzua monumenti turma filloi të zhvendosej me kamionin, që tërhiqte monumentin. Pas këtij momenti qëndrimi në shesh ishte i vështirë dhe pa asnjë interes. Disa minuta pasi u rrëzua monumenti me kamerën u ktheva me shpejtësi në TVSH. Në korridor u mblodhën 7-8 veta, Virgjil Kule, që ishte dhe drejtori i televizionit, Alfons Gurashi, Amalia Dhamo, Timo Luto, Fiqiri Sejdia dhe po diskutonim, nëse duheshin transmetuar pamjet, apo s’duhej bërë një gjë e tillë. Atëherë Virgjil Kule na tha: “Po shkoj të bisedoj me Ramiz Alinë”.

Pasi nuk u lidh dot me telefon me Ramizin, ai erdhi të merrte edhe një herë mendimin tonë në duhej transmetuar pamjet në ato kushte. Ne të gjithë ishim dakord që pamjet të bëheshin të njohura për popullin. Atëherë ai vendosi për transmetimin e pamjeve ku shihej monumenti i Enver Hoxhë, që rrëzohej dhe urdhëroi Alfons Gurashin që të përgatiste kronikën. Kjo kronikë pati shumë jehonë, sepse për herë të parë edhe TVSH transmetonte një kronikë, që cilësohej kundër regjimit, ku binte kulti i drejtuesit komunist. Vërtet ishte një situatë e vështirë.

Edhe transmetimi ishte një ndërmarrje shumë e vështirë. Atë kohë ikje në dreq për asgjë. Sistemi ishte ende i fortë. Ishin muajt e parë 1991 dhe ende nuk besoj se sistemi do të binte. Mendohej se ishte një acarim i çastit dhe aq. Por pas këtij momenti situata do të tensionohej më keq. Pasi erdhën ngjarjet e Qytetit Studenti. Këto ngjarje zgjatën shumë dhe sollën kaos në Tiranë./Telegraf.al/

Categories
Histori Personalitete Sport

Futbolli italian është në zi! Ndërron jetë në moshën 82-vjeçare, ish-kapiteni i “Interit të madh”, Bruno Bolki.

Futbolli italian është në zi! Ndërron jetë në moshën 82-vjeçare, ish-kapiteni i “Interit të madh” të Helenio Herrerës, Bruno Bolki.

Një lajm i tr ishtë shumë ky për futbollin italian dhe jo vetëm.

Bruno Bolki ka fituar me Interin një kampionat në sezonin 1962/1963 dhe një Champions në sezonin 1963/1964.

Si futbollist ai ka mbajtur veshur gjithashtu edhe fanellat e Veronës, Atalantës, Pro Patrias dhe Torinos, ku me këta të fundit fitoi edhe një Kupë të Italisë në sezonin 1967/1968.

Në vitin 1971, Bolki “vari këpucët në gozhdë” në moshën 31-vjeçare ku filloi karrierën e tij si trajner.

1961–62 Inter Milan’s Balleri, Morbello, Hitchens, Bicchierai, Corso, Dellagiovanna and Bolchi

36 vite si trajner, ai stërviti skuadra si Atalanta, Çezena, Rexhina, Breshia, Piza, Xhenoa, Ternana, Mesina, Monza, Leçe, Areco, Novara, Sorrento, Pistoieze, Pro Patria dhe Bari./Panoramasport/

error: Content is protected !!